‘Of het echt gebeurd is, wil je weten….Ja. alles is waar. alles is gegaan zoals het er staat, al is dat moeilijk te geloven.’ Zo begint het boek van Mies Bouhuys.
Tommy werd geboren op 22 januari 1941. Zijn vader en moeder heetten Bedrich en Hansi Frittata.Dit joodse gezin kwam in 1942 aan in Theresienstadt, een oude Tsjechische garnizoensplaats. De Duitsers hadden het stadje ontruimd en veranderd in een concentratiekamp, waar soms honderdduizend mensen tegelijk bijeengedreven waren.
Tommy’s vader was schilder en tekenaar en hij moest met andere schilders voor de Duitsers in de tekenkamer van de bouwafdeling werken. Op de manier werden deze kunstenaarsgezinnen niet, zoals de meeste andere Joodse gezinnen, onmiddellijk doorgestuurd naar de vernietigingskampen. De schilders van Theresienstadt maakten stiekem ook andere tekeningen dan die voor de bouwafdeling. Tekeningen over het verschrikkelijke leven in het kamp, over de honger, de ziekte, de vernederingen en…de dood.
Voor Tommy’s verjaardag, toen hij drie zou worden, maakte zijn vader een tekenboek. Plaatjes over Tommy, maar vooral ook plaatjes van alle dingen in de wereld die Tommy nog nooit gezien had. Hij verstopte het boek in de muur. Het was zijn laatste tekenboek voor Tommy.
Tommy’s vader en moeder zijn al gauw daarna gestorven, zij in Theresienstadt, hij in Auschwitz. de Duitsers hadden namelijk ontdekt, dat Bedrich Frittata stiekem eigen tekeningen maakte evenals de andere schilders. Daarvoor werden ze zwaar gestraft, want een aantal tekeningen was buiten het kamp gesmokkeld. En zo werd Tommy’s vader met zijn vrienden naar een vernietigingskamp gestuurd, naar Auschwitz’.
Het tekenboek voor Tommy hebben de Duitsers niet gevonden. Dat heeft een vriend van zijn vader, de schilder Leo Haas in 1945 uit de muur van Theresienstadt gehaald en heeft hij aan Tommy gegeven op zijn achttiende verjaardag. Leo Haas en zijn vrouwvErnavwaren in Theresienstadt de buren en vrienden van het gezin Fritta. Leo Haas was ook schilder en werd met Bedrich Fritta samen naar Auschwitz gestuurd. Hij heeft Tommy’s vader beloofd voor Tommy te zorgen, als hij de oorlog mocht overleven. Leo en Erna Haas hebben Tommy geadopteerd. Tommy noemt zich nu Tommy Fritta Haas. Hij woonde met zijn gezin in Duitsland, waar hij in Mannheim bibliothecaris werkte.
Tommy is op 6 maart 2015 op 74 jarige leeftijd overleden.
