Soms kan een boek je zo vreselijk aangrijpen, dat je beslist niet meer wilt lezen dan een hoofdstuk en blij bent dat je het weg kunt leggen. Je doet het licht uit en probeert te slapen, maar dat lukt niet, de gebeurtenissen uit het boek blijven door je hoofd spoken. Het licht gaat weer aan, boek wordt weer gepakt om nog een hoofdstuk te lezen. Koste wat het kost, dit boek moet uit, alle ellende, ontberingen en dramatiek wat je leest wordt als het ware opgezogen in je hersenen.
We weten allemaal wat er heeft plaats gevonden in kampen als Auschwitz en Birkenau, maar wanneer je een boek als “Ik ontsnapte uit Auschwitz” leest, dan komt het allemaal zo vreselijk hard bij je binnen. Ze kunnen me tientallen films laten zien over 40-45, maar dat komt bij mij veel minder hard binnen dan het lezen van een boek, waarbij ikzelf de beelden ga invullen en de klappen met de knuppels bijna kan voelen.
Schrijver Rudi Vrba is een Joodse jongen wanneer hij Slowakije probeert te ontvluchten om weg te zijn van de dreiging dat Nazi Duitsland het op hem en zijn joodse familie en vrienden heeft voorzien. Via Hongarije probeert hij een veilig heenkomen te vinden, maar helaas het mislukt en Rudi wordt naar een kamp in Polen gebracht. Al tijdens de reis in de trein doet hij niets anders dan om zich heen kijken om te zien of hij kan ontsnappen. Bij binnenkomst in kamp Madjanek, ziet hij niets anders dan SS’ers met knuppels en geweren, hij weet dat het een moeilijke opgave gaat worden om hier weg te komen.
Na verloop van tijd gaat hij het kamp verlaten en gaat richting Auschwitz, daar aangekomen weet hij niet wat hij ziet, rijen stroomdraden rondom het kamp, vele wachttorens en hier komt het ontsnappen nog verder van hem af te staan. Regelmatig kijkt hij de dood in de ogen, tyfus komt op zijn pad, 25 stokslagen waar normaliter de dood op volgt maar ook de ondergrondse doet zijn intrede. Is er dan toch een mogelijkheid tot ontsnappen?
Nee de hel wordt alleen maar erger, er volgt een overplaatsing naar Birkenau, de ondergrondse acitviteiten worden voortgezet en langzamerhand wordt Rudi een ouwe rot met diverse privileges. Maar bovenal is daar bij hem de drang om te ontsnappen. Diverse keren krijgt hij de mogelijkheid om dit te doen, maar steeds is er twijfel en steeds weer blijkt dat de twijfel terecht was, de ontsnapten keren terug in het kamp, als lijk of als gevangene die wacht op de galg.
Maar hij wil naar buiten, de drang wordt steeds groter, want iemand moet de buitenwereld vertellen wat er hier gaande is voordat honderdduizenden Hongaarse Joden hier heen komen. En dan is daar uiteindelijk een stapel hout.
