Via Bruun vd Stadt kreeg ik het boek De Verraadster te leen met de mededeling dat ik deze zeker moest lezen. Hoofdpersoon van het boek Is Franci, ze groeit op in een echt socialistisch gezin waar het lezen van boeken belangrijk is; ook wordt er muziek gemaakt. Haar vader zit voor de communistische partij in de gemeenteraad.
Franci Siffels gaat reeds op jonge leeftijd ook iets betekenen voor de partij en bezorgt Het Volksdagblad maar deze krant wordt direct na de Duitse bezetting verboden. De Duitsers zetten direct stevig in op communisten en dat neemt na de Februaristaking van 1941 alleen maar toe omdat de communisten hier een groot aandeel in hebben.
Zo raakt ze dus betrokken bij het verzet: illegale kranten bezorgen, sabotagemateriaal onderbrengen en loopt gevaar vanwege de toenemende Duitse controles. Haar vader en haar man Dingeman duiken daarom onder.
Wanneer Franci er achter komt dat Dingeman heimelijk een andere relatie heeft, neemt het verhaal een rigoureuze wending. Ze is uit op wraak en gaat naar het kantoor van de SD om daar haar man aan te geven. Maar gaande weg raakt ze verstrikt in het web en noemt de naam van meer dan 40 verzetsmensen waarvan er vervolgens 20 worden opgepakt; de anderen zijn tijdig gevlucht. Bij toeval wordt tijdens deze acties ook een Joods echtpaar gevonden dat via Westerbork naar Auschwitz wordt afgevoerd: “Ze zullen dat kamp via de schoorsteen verlaten. Door heel het land volgen arrestaties en Franci raakt steeds verder verstrikt in het web en er is geen uitweg meer mogelijk, ze heeft zich met hart en ziel overgeleverd aan de mensen wat eerst haar tegenstanders waren.
Haar vader overleeft de oorlog, wil aanvankelijk de waarheid over zijn dochter niet geloven maar moet de bittere werkelijkheid toch onder ogen zien. Veelzeggend is zijn grafschrift, een tekst van Bert Schierbeek: “Het is erger dan je denkt en als je denkt is het nog erger”.
Op een gegeven moment wordt Franci gegijzeld door de mensen van het verzet met als doel haar te doden, maar dat is moeilijk. Ze is de dochter van hun vriend en ook een vrouw doden is niet zo maar gedaan.
De verraadster is een verbijsterend boek. Het is een boek waarvan je misschien denkt, dit is verzonnen maar alles is dus in werkelijkheid gebeurd.
Gedreven door impulsieve haatgevoelens is het mogelijk dat een koerierster ruim 150 mensen verraadt. Het is zoals Schaap schrijft: zij heeft de ingrijpende gevolgen van haar eerste bezoek aan de SD niet overzien. Daar staat tegenover dat zij naderhand ook niet op haar eerdere daad van verraad is teruggekomen maar dat het verraden van mensen – die zij goed kende – voor haar een web was waarin zij gevangen zat.
Voor wie net als mij liefhebber is van non-fictie verhalen omtrent de Tweede Wereldoorlog is dit echt een aanrader.
Ondanks dat het zwaar is wat hier is gebeurd, lijkt het me toch een goed boek.